Mowa wygłaszana publicznie do określonej grupy ludzi nazywa się przemówieniem. Jest to klasyczna forma retoryczna, której celem jest:

1. Przekonanie innych do własnych racji.

2. Przekazanie informacji w celu uświetnienia jakichś uroczystości.

3. Uhonorowanie jakiejś osoby lub grupy osób.

Dla kogo piszemy przemówienia?

Dla wszystkich i z każdej okazji. Zbliżające się święta Bożego Narodzenia i spotkania opłatkowe, to coroczna okazja, by dyrektor, burmistrz, wójt czy prezydent miasta, samorządowiec czy poseł albo senator wygłosili mowę przed świętami. Przemowy kierowane są do pracowników firmy, urzędów, a w szkole do grona pedagogicznego i uczniów. Przemówienie bożonarodzeniowe na spotkaniu opłatkowym mysi być oryginalne, gdyż nie można powtarzać tego samego.Ogólnie rzecz ujmując należy poruszyć słuchaczy, aby zapamiętali słowa przynajmniej do końca roku.

Przemówienie musi być PERFEKCYJNE, gdyż słuchacze oceniają Cię po tym co mówisz!

Każde dobre przemówienie musi zwierać elementy perswazji, manipulacji, odwołania do autorytetów oraz w zależności od tego w jakiej sytuacji jest przedstawiane odrobinę patosu wymieszanego z lekkim żartem.

Zanim zaczniesz pisać przemówienia

Najważniejsze jest, aby sprecyzować dwie sprawy. Po pierwsze grupa docelowa słuchaczy; po drugie sytuacja w jakiej będziemy się znajdować podczas wygłaszania mowy. Czym innym będzie przecież przemowa na pogrzebie, a czym innym na weselu. Inaczej należy podejść do napisania przemówienia dla polityka, a inaczej do stworzenia mowy oratorskiej w obronie kogoś lub czegoś. Sprecyzowanie grupy słuchaczy oraz czasu i miejsca nie powinno stwarzać żadnego problemu, jednak w tych grupach są ludzie o różnej wrażliwości, o odmiennym poczuciu humoru i dlatego bardzo uważnie trzeba ważyć każde słowo.

Jak napisać przemówienie?

Teoretycznie rzecz ujmując sprawa wydaje się prosta. Rozpoczęcie – rozwinięcie – zakończenie. W rozpoczęciu witamy tych do których mówimy, ze szczególnym uwzględnieniem osób mających najwyższy status w danym zgromadzeniu. W rozwinięciu przedstawiamy to, co pragniemy powiedzieć, a na zakończenie żegnamy słuchaczy. Przyjrzyjmy się jednak dokładnej z czego powinny składać się przemówienia w odniesieniu do grupy docelowej i sytuacji.

Przemówienie okolicznościowe

Mowa okazjonalna zwana także okolicznościową. Prezentowana jest z jakiejś okazji. Może to być jubileusz, rocznica ślubu lub inne; dzień, który jest świętem jakiejś grupy zawodowej; może to być przemowa pogrzebowa, weselna, z okazji urodzin lub imienin; z okazji studniówki, zakończenia lub rozpoczęcia roku szkolnego, a wypowiadana przez rodziców, uczniów lub dyrektora szkoły; może to być pożegnanie pracownika lub szefa firmy. W zasadzie liczba i rodzaj okazji, aby wygłaszać przemówienia jest nieograniczona

.

W mowie okolicznościowej, ale nie pogrzebowej, należy przede wszystkim powitać tych, którzy są bohaterami uroczystości. Trzeba pamiętać, że bardzo istotna jest tu gradacja. Zazwyczaj zaczynamy od powitania osób, które z punktu widzenia zajmowanych stanowisk, wieku lub z innego powodu są na pierwszym planie konkretnej uroczystości. Jeśli pomylimy kolejność może dojść do nieprzyjemnego zgrzytu, gdyż wielu ludzi jest na tym punkcie bardzo przewrażliwionych. Przemówienie można również zacząć od żartu, który ma na celu rozluźnienie atmosfery, a dopiero potem przejść do powitań. Następnie mówimy o historii, zasługach, planach na przyszłość. Warto wstawić jakąś anegdotę dotyczącą osoby lub grupy osób, których dotyczy przemowa. Dobrze widziane jest zacytowanie sławnej osobistości, ale musi mieć to związek z tym o czym mówimy. Zakończenie powinno być lekkie, bez patosu, ale jednocześnie zaskakujące. Gdy okoliczności są takie, że jest alkohol, można również wznieść toast. Przemówienie okolicznościowe jest wygłaszane na tak wiele okazji, że nie jest możliwe, aby przedstawić jakiś wzór. Na podstronie z tego typu mowami znajdziesz przykłady, ale trudno się nimi sugerować, gdyż teksty te zostały napisane na specjalne zamówienie i są oryginalne i niepowtarzalne.

Mowy wygłaszane na pogrzebie

Specyficznymi przemowami są te wygłaszane w czasie pogrzebu. O tego rodzaju mowach piszemy w innym miejscu i podajemy konkretny przykład takiej przemowy. Tutaj tylko nadmienię, że wypowiedź nad grobem powinna mieć charakter podniosły, musi zawierać elementy z życia osoby zmarłej, a także wyrazić podziękowanie dla wszystkich, którzy zechcieli towarzyszyć w jego ostatniej drodze. Mowa pogrzebowa inaczej powinna być skonstruowana dla babci czy dziadka, inaczej dla rodziców, a jeszcze inaczej dla osoby bliskie na przykład cioci lub wujka.

Jak powinno wyglądać przemówienie polityka lub innej osoby zajmującej oficjalne stanowisko?

Odmiennym rodzajem przemówień są te wygłaszane oficjalnie, gdzie z jednej strony grupa docelowa jest zawężona do pewnego kręgu odbiorców, ale jednocześnie ma przekonać słuchaczy spoza tego kręgu, często opinię publiczną. Są to przemówienia polityczne, kościelne czyli kazania, a także sądowe, a więc oskarżycielskie i obrończe, ale także takie, które są ostatnim słowem pozwanego lub pozywającego. Przemówienie polityczne posła, senatora, samorządowca, a więc radnego, prezydenta miasta, kandydata na jakiś urząd i każde inne powinno rozpocząć się od grzecznego, aczkolwiek dość oficjalnego powitania interlokutorów i słuchaczy. Następnie w zależności jakie wrażenie chcemy wywrzeć i co przekazać należy tak prowadzić narrację, aby była przeplatana konkretem, kontrą wobec przeciwników politycznych, cytatami autorytetów, a czasami nawet zawoalowanymi insynuacjami. Trzeba pamiętać, że mowa polityczna powinna być zakończona mocnym akcentem, bo umysł ludzki zapamiętuje przede wszystkim to, co jest powiedziane na samym końcu.

O kazaniach i mowach sądowych nie będziemy się tu rozpisywać. Te mają również swoją specyfikę, ale i jedną wspólną cechę. Odnoszą się bowiem albo do ksiąg kościelnych, albo ksiąg prawniczych a wszystko to w korelacji z rzeczywistością.

Jakich figur retorycznych używać pisząc przemówienie?

Istnieje kilka sprawdzonych wzorców, które pozwalają stworzyć ciekawą i zajmującą mowę. Te wymienione poniżej mogą być użyte w dowolnym przemówieniu.

• dialog – najczęściej tego rodzaju formy retorycznej używa się w przypadkach, gdy mówimy o osobie nieobecnej, np. podczas przemówień pogrzebowych;

• niedopowiedzenie – jest to coś między aluzją, a niedokończonym zdaniem;

• aluzja – treść zawoalowana, która w swej istocie jest zrozumiała dla słuchaczy;

• powątpiewanie – używamy tej formy poprzez paradoks, sprzeczne uczucia, wahanie;

• wykrzyknienie – zdanie oznajmujące w formie wykrzyknikowej mające na celu zwrócenie szczególnej uwagi na konkretny aspekt przemowy;

• związki frazeologiczne – gra słów pozornie ze sobą sprzecznych lub niezwiązanych ze sobą, ale w połączeniu wyrażających jakąś myśl, która jest niezwiązana z żadnym z tych słów;

• pytanie retoryczne – nie oczekujemy na nie odpowiedzi, gdyż pytając odpowiedź jest oczywista;

• hiperbola – rodzaj przenośni, która w swym wyrazie jest nieco wyolbrzymiona;

• poprawienie się – stwierdzenie jakiegoś faktu lub poglądu, a następnie zaprzeczenie temu, np. „Umarłeś! Nie ty wciąż jesteś z nami!”

• Zamilknięcie – pauza mająca na celu wywołanie większego zainteresowania, oczekiwania na dalszy ciąg, wzbudzenie emocji lub pozwolenie, aby słuchacz przez chwilę zastanowił się nad wcześniej wypowiedzianymi słowami.

Czytać czy przemawiać z głowy

Retoryka jest sztuką znaną od starożytności. Aż do czasów gdy Gutenberg wynalazł druk przemówienia wygłaszane były z głowy. Wiązało się to nie tylko z trudnościami związanymi z zapisaniem tekstu, ale przede wszystkim z tym, że ten kto chciałby czytać wcześniej napisaną mowę był postrzegany jako osoba niepoważna. Inna sprawa, że przez wieki retoryka była przedmiotem nauczania, co później pozwalało mówcom wygłaszać swoje tezy swobodnie i rzeczowo.

Obecnie przemówienia można czytać z kartki i nie jest to złamanie jakichkolwiek zasad. Bez wątpienia lepiej wygląda, gdy mowa prezentowana jest prosto z głowy lecz niewielu posiada taką umiejętność. Wiąże się to nie tylko łatwością wyrażania myśli, ale także ze stresem, jaki wywoływany jest, gdy musimy powiedzieć coś publicznie. Jak więc wygłaszać przemówienia jeśli nie potrafisz powiedzieć tego co chcesz bez pomocy ściągawki?

Możesz uczynić to na dwa sposoby. Pierwszy to napisanie przemowy, nauczenie się jej na pamięć, a następnie spisanie najważniejszych tez i punktów tego co będziesz chciał powiedzieć. Ta forma ma tę zaletę, że zrobisz wrażenie mówcy wprawionego w sztukę retoryki, a ściągawka pomoże ci, gdy czegoś zapomnisz.

Drugim sposobem jest czytanie bezpośrednio z kartki. Zanim jednak przyjdzie ten dzień w którym będziesz przemawiał, musisz się odpowiednio przygotować. Napisaną wcześniej mowę przeczytaj na głos, najlepiej przed lustrem, co najmniej kilkadziesiąt razy. Zwracaj uwagę na to, co należy zaakcentować, kiedy podnieść, a kiedy obniżyć głos, w jakich miejscach robić pauzy, a w jakich przyspieszyć. Jeżeli uda ci się doprowadzić do tego, że twoja przemowa będzie powiedziana w sposób płynny, wówczas mało kto zwróci uwagę, że czytałeś. Jeżeli jednak nie będziesz odpowiednio przygotowany, będziesz się jąkać, będziesz przekręcać wyrazy, źle będziesz stosował akcenty, a znaki przestankowe będą pomijane lub niewłaściwie dodawane, to wszelkie przemówienia będą groteskowe i nieprzemawiające do słuchacza.

Przemawiać czy dać sobie spokój?

Problem współczesnego mówcy polega na tym, że większość z nas odczuwa dyskomfort, gdy musi publicznie wystąpić. Polityk skazuje się na to i z czasem, na skutek doświadczenia, stres staje się coraz mniejszy, a wypowiedzi coraz bardziej swobodne. Jednak my ludzie zwykli, którzy na co dzień nie mają okazji prezentować się szerszej publiczności bardzo często nie potrafią się przemóc i powiedzieć coś z głębi swojego serca. Zapewne wielu z was zna to paraliżujące uczucie, szum w uszach i drętwiejące nogi. Tak, tak… To zwykła trema, która dopada nawet najbardziej wytrawnych mówców, aktorów, muzyków i wielu innych, którzy z zawodowego obowiązku muszą prezentować się przed gronem często zupełnie obcych osób, a czasami nawet przed ludźmi nieprzyjaznymi. Jednak przychodzi czas, że jeśli nie zabierzesz głosu może być to uznane za lekceważenie. Jubileusz babci i dziadka albo dzień nauczyciela, a ty jesteś w trójce klasowej lub szkolnej. Cóż zrobić? Trzeba przemawiać. Pogrzeb albo wesele, a ty jesteś blisko związany z tym co płaczą lub się radują. Mowa w Twoim przypadku jest wtedy niemal obowiązkowa. Nie bój się! Jeśli Twoje przemówienie będzie dobrze napisane, a Ty długo i dokładnie przygotujesz się do wystąpienia, to nie ma najmniejszego ryzyka, że się ośmieszysz. Można wręcz powiedzieć, że zyskasz szacunek oraz poważanie. Czemuż aż tak? Przecież Ci do których przemówisz sami mieli by wielki dylemat – wyjść na mównicę czy lepiej nie wychodzić i z pewnością zjadł by ich stres. Z czysto psychologicznego punktu widzenia Twoja odwaga w niektórych wywoła szczery podziw.

Czy przemówienia są modne?

Jeszcze dekadę wcześniej znane były tylko mowy oficjeli. Obecnie podczas uroczystości nawet tych rodzinnych trzeba zabrać głos i powiedzieć coś miłego. Nie chodzi więc o to czy przemówienia są w modzie czy nie, ale o to, że są takie chwile, że trzeba je wygłosić. I nie ma na to rady.